Gözde Elektrik

Elektrik makinalarının ve elektrikli aygıtların çalıştırılmalarında kullanılan elemanlara kumanda elemanları denilir. Kumanda elemanları, sıklıkla kumanda devrelerinde kullanılırlar. Bu elemanları tanımak ve işlevlerini bilmek, devrelerin öğrenilmesi için bir ön adım olarak düşünülmelidir. Bu sayede karmaşık devrelerin işleyişlerinin çözümünün daha kolay anlaşılabilmesine olanak sağlanır.

Bu bölümde anlatılan temel kumanda elemanları şunlardır;

•Butonlar
•Anahtarlar
•Lambalar
•Sınır Anahtarları
•Röleler
•Kontaktörler
•Aşırı akım röleleri
•Zaman röleleri
•Valfler
•Termostatlar
•Paket şalterler

2. BÖLÜM : HAREKET SİSTEMLERİ

•Genel bilgiler
•Kesik ve sürekli çalıştırma
•Paket şalterle kumanda
•Butonla kumanda
•Uzaktan kumanda

3. BÖLÜM : DÖNÜŞ YÖNÜ DEĞİŞTİRME

•Genel bilgiler
•Mekanik kilitleme
•Buton kilitleme
•Elektriksel kilitleme

4. BÖLÜM : YOL VERME YÖNTEMLERİ

3 fazlı asenkron motorlar ilk kalkış anında nominal akımlarının 6-7 katı fazla akım çekerler. Aşırı yol alma akımı şebekede, devrede ve motorda birçok sakınca yaratır. Çok fazla derecedeki bu elektriksel yüklenme enerjiyi satan kesim tarafından istenmeyen bir durumdur. Yol alma akımının güvenli sınırlar içinde kalması, motora düşük gerilimle yol vermeyle sağlanır. Bu şekilde yumuşak bir kalkışı sağlamak amacıyla yol verme işlemleri uygulanır. Türkiye’de 4-5 kW’tan sonraki güçlerde bulunan motorlara yol vermek zorunludur. Düşük gerilimle başlatma, yalnız boşta çalışan motorlara uygulanır.

Yüklü çalışan bir motora düşük gerilim uygulanırsa, belirli bir yükü veya gücü karşılamak zorunluluğunda olan motor, şebekeden normalin üzerinde akım çeker. Düşük gerilimle başlatmanın amacı, yol almada motorun az akım çekmesini sağlamak olduğundan, yüklü çalışan motorlara düşük gerilimle yol verilmez. Düşük gerilimle başlatmanın üç ayrı şekli vardır. Bu yol verme yöntemleri şunlardır;

Direnç veya reaktansla yol verme
Oto trafosuyla yol verme
Yıldız-üçgen şalterle yol verme
Rotoru sargılı 3~ asenkron motora yol verme
Yardımcı sargılı 1~ asenkron motora yol verme
Şönt motorlara yol verme

Bilezikli asenkron motorlara, senkron motorlara ve yardımcı sargılı asenkron motorlara yol verme, düşük gerilimle başlatma ilkesine dayanmaz.

5. BÖLÜM : FRENLEME TEKNİKLERİ

•Genel bilgiler
•Mekanik frenleme
•Dinamik frenleme
•Ani frenleme